مقایسه سدیم لوریل سولفات (SLS) و سدیم لورت سولفات (تگزاپون): خواص و کاربردها

سدیم لوریل سولفات (SLS) و سدیم لورت سولفات (معروف به تگزاپون یا SLES) دو سورفکتانت رایج هستند که در فرمولاسیون محصولات مراقبت شخصی، پاک‌کننده‌های خانگی و کاربردهای صنعتی استفاده می‌شوند. این مواد به دلیل خواص پاک‌کنندگی، کف‌سازی و امولسیفایر بودن خود ارزشمند هستند، اما از نظر ساختار شیمیایی، کاربردها و تأثیرات بر پوست و محیط زیست تفاوت‌هایی دارند. درک تفاوت‌های بین SLS و تگزاپون (SLES) برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگانی که به دنبال انتخاب ماده‌ای مناسب هستند، ضروری است.

1. ساختار شیمیایی و ترکیب

سدیم لوریل سولفات (SLS) یک سورفکتانت آنیونی است که از یک گروه سولفات به یک زنجیره 12 کربنی (لوریل) متصل است. فرمول شیمیایی SLS به شکل C12H25NaO4S است. این ماده از اسیدهای چرب طبیعی، معمولاً از روغن نارگیل یا نخل مشتق می‌شود، اما تحت اصلاحات سنتزی به یک ماده شوینده تبدیل می‌شود.

از سوی دیگر، سدیم لورت سولفات (تگزاپون یا SLES) نیز یک سورفکتانت آنیونی است، اما دارای یک فرآیند اتوکسیلاسیون اضافی در ساختار خود است. این ماده حاوی یک زنجیره اکسید اتیلن است که آن را از نظر هیدروفیلی بیشتر و کمی بزرگ‌تر از SLS می‌کند. فرمول کلی SLES شبیه SLS است، اما با افزودن گروه‌های اضافی اتر (-O-). این مرحله اتوکسیلاسیون به SLES ویژگی‌های عملکردی کلیدی می‌دهد که آن را از SLS متمایز می‌کند.

2. خواص کف‌سازی و پاک‌کنندگی

هر دو SLS و SLES به دلیل توانایی ایجاد کف شناخته شده‌اند که ویژگی مهمی در شامپوها، شوینده‌های بدن، صابون‌ها و مواد شوینده است. کف‌سازی اغلب به توانایی پاک‌کنندگی محصولات مرتبط است، هرچند که کف همیشه با کارایی پاک‌کنندگی برابر نیست.

• SLS کف غلیظ و غنی تولید می‌کند و در حذف روغن‌ها و آلودگی‌ها از سطوح بسیار موثر است. این خاصیت باعث می‌شود SLS برای کاربردهای تمیزکنندگی سنگین مانند مواد شوینده صنعتی، پاک‌کننده‌های خانگی و حتی خمیردندان مناسب باشد.

• SLES (تگزاپون) نیز کف مناسبی تولید می‌کند، اما تمایل به ایجاد کفی نرم‌تر و لوکس‌تر دارد. فرآیند اتوکسیلاسیون اضافی در SLES باعث کاهش خشونت آن می‌شود و آن را برای محصولات مراقبت شخصی که ملایمت اهمیت دارد، مناسب می‌سازد. SLES می‌تواند بدون خشونت، به آرامی چربی و آلودگی را از پوست و مو پاک کند.

3. ملایمت و احتمال تحریک پوست

یکی از تفاوت‌های اصلی بین SLS و تگزاپون (SLES) تأثیر آن‌ها بر تحریک پوست و حساسیت است. این تفاوت برای فرمول‌سازان محصولات مراقبت شخصی حیاتی است، زیرا ایمنی و راحتی مصرف‌کننده بسیار مهم است.

• SLS به عنوان یک تحریک‌کننده قوی‌تر شناخته شده است، به خصوص برای پوست حساس یا هنگامی که در غلظت‌های بالا استفاده شود. مطالعات نشان داده‌اند که SLS می‌تواند چربی‌های طبیعی پوست را از بین ببرد و منجر به خشکی، تحریک و حتی قرمزی یا خارش شود. به دلیل توانایی SLS در نفوذ به لایه چربی پوست، ممکن است تعادل طبیعی رطوبت پوست و پوست سر را مختل کند. به همین دلیل، اغلب در محصولات مراقبت شخصی برای پوست‌های حساس یا برای استفاده روزانه اجتناب می‌شود.
• SLES (تگزاپون) به دلیل فرآیند اتوکسیلاسیون که مولکول را کمتر مستعد تحریک می‌کند، بسیار ملایم‌تر از SLS در نظر گرفته می‌شود. هرچند که همچنان می‌تواند در غلظت‌های بالا یا در فرمول‌های ماندگار بر روی پوست باعث تحریک شود، اما در مقایسه با SLS، SLES برای شامپوها، پاک‌کننده‌های صورت و شستشوهای بدن مناسب‌تر است، به خصوص جایی که ملایمت اهمیت دارد.

4. تأثیرات زیست‌محیطی

تأثیر زیست‌محیطی سورفکتانت‌ها به یک مسئله مهم برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان تبدیل شده است، زیرا نگرانی‌ها در مورد پایداری و قابلیت تجزیه‌پذیری افزایش یافته است.

• SLS قابل تجزیه‌پذیر است، اما اگر در مقادیر زیاد به منابع آبی وارد شود، می‌تواند عواقب زیست‌محیطی داشته باشد. به دلیل اینکه یک شوینده قوی است، می‌تواند با حذف چربی‌های طبیعی از ماهی‌ها و سایر موجودات آبزی، به اکوسیستم‌های آبی آسیب برساند.
• SLES (تگزاپون) نیز قابل تجزیه‌پذیر است، اما فرآیند اتوکسیلاسیون نگرانی‌هایی در مورد حضور مقادیر ناچیز 1,4-دی‌اکسان ایجاد می‌کند که یک محصول جانبی بالقوه مضر از فرآیند اتوکسیلاسیون است. سازمان‌های نظارتی در سراسر جهان محدودیت‌هایی بر غلظت‌های مجاز 1,4-دی‌اکسان در محصولات آرایشی وضع کرده‌اند، اما این ماده همچنان برای کسانی که به دنبال فرمولاسیون‌های کاملاً “طبیعی” هستند، یک نگرانی است. باوجود این، SLES هنگامی که مطابق با مقررات استفاده شود، به عنوان یک ماده ایمن و دوستدار محیط زیست در نظر گرفته می‌شود.

5. کاربردها و استفاده‌ها

هر دو SLS و SLES کاربردهای گسترده‌ای دارند، اما انتخاب بین آن‌ها اغلب به توازن مورد نیاز بین قدرت پاک‌کنندگی، هزینه و ملایمت بستگی دارد.

• SLS معمولاً در محصولاتی استفاده می‌شود که به قدرت تمیزکنندگی قوی نیاز دارند. این شامل موارد زیر است:
  • پاک‌کننده‌های خانگی (مانند پاک‌کننده‌های کف و سطوح)
  • مواد شوینده صنعتی و چربی‌زداها
  • برخی خمیردندان‌ها و دهان‌شویه‌ها
  • شامپوها و شستشوهای بدن که برای پوست یا موهای چرب طراحی شده‌اند

در حالی که موثر است، امروزه SLS کمتر در محصولات مراقبت شخصی استفاده می‌شود به دلیل پتانسیل تحریک‌کنندگی آن. با این حال، به دلیل ارزان بودن و در دسترس بودن گسترده، انتخابی مقرون به صرفه برای کاربردهای غیرآرایشی است.

• SLES (تگزاپون) بیشتر در محصولات مراقبت شخصی استفاده می‌شود، به خصوص آن‌هایی که برای استفاده روزانه یا پوست‌های حساس طراحی شده‌اند. کاربردهای آن شامل موارد زیر است:
  • شامپوها برای انواع موها
  • پاک‌کننده‌های صورت
  • شستشوهای بدن و صابون‌های مایع
  • محصولات حمام (مانند حمام‌های کف)
  • مایعات شستشوی ملایم ظروف

به دلیل طبیعت ملایم‌تر آن، SLES اغلب توسط شرکت‌هایی که به دنبال ایجاد محصولات حاوی سولفات ملایم‌تر هستند، ترجیح داده می‌شود.

6. ترجیحات مصرف‌کننده و روندها

در سال‌های اخیر، تقاضای مصرف‌کنندگان برای محصولات “بدون سولفات” به دلیل نگرانی‌های مربوط به تحریک پوست و تأثیرات زیست‌محیطی افزایش یافته است. بسیاری از شرکت‌ها با فرمولاسیون محصولاتی بدون SLS یا SLES پاسخ داده‌اند، که اغلب آن‌ها را با سورفکتانت‌های ملایم‌تر و طبیعی‌تر جایگزین کرده‌اند. با این حال، SLES همچنان گزینه‌ای محبوب برای بسیاری از برندهای اصلی است زیرا تعادلی بین کف‌سازی، تمیزکنندگی و ملایمت ارائه می‌دهد، در حالی که SLS اغلب به کاربردهای صنعتی یا بازارهای خاص محدود می‌شود که در آن قدرت پاک‌کنندگی آن ارزشمند است.

نتیجه‌گیری

سدیم لوریل سولفات (SLS) و سدیم لورت سولفات (تگزاپون یا SLES) هر دو سورفکتانت‌های موثری با ساختار شیمیایی مشابه هستند اما تفاوت‌های کاربردی مشخصی دارند. SLS یک شوینده قوی‌تر با پتانسیل تحریک بیشتر است که آن را برای محصولات تمیزکننده صنعتی مناسب می‌کند. SLES به دلیل طبیعت ملایم‌تر خود، برای فرمولاسیون‌های مراقبت شخصی مناسب‌تر است، به ویژه در محصولاتی که برای پوست حساس طراحی شده‌اند.